ความหมายของคำผญา ประเภทสุภาษิตหรือคติเตือนใจ เล่ม 1 (80 ข้อ)

ความหมายของคำผญาสุภาษิตและคำพังเพยอีสาน

          คำว่า “ผญา” หมายถึง ปัญญาหรือปรัชญา เป็นคำพูดที่ส่วนมากเป็นบทกลอนสั้นๆ อาจเป็นวลีหรือประโยคและอาจเป็นประเภทสุภาษิตหรือคติเตือนใจ คำพังเพยหรือคำคม คำอวยพร และคำที่หนุ่มสาวใช้พูดเกี้ยวกัน เป็นคำพูดที่มีความหมายลึกซึ้งในเชิงเปรียบเทียบ ไพเราะเพราะพริ้ง เป็นคำที่ไห้ข้อคิดและสะเทือนใจ เป็นเครื่องแสดงให้เห็นว่า ผู้คิดหรือผู้กล่าวเป็นผู้มีภูมิปัญญาดี เฉลียวฉลาด

          คำผญาประเภทสุภาษิตหรือคติเตือนใจ เป็นคำกล่าวเพื่อสั่งสอนแนะนำให้ผู้ได้ยินได้ฟัง หรืออ่านพบเห็นระลึกและจดจำ จะได้นำไปประพฤติปฏิบัติในทางที่ดีงามหรือที่ถูกที่ควร เป็นเครื่องยึดเหนี่ยว ช่วยให้คนประพฤติดี ประพฤติชอบ

          คำผญาประเภทคำพังเพยหรือคำคม เป็นคำกล่าวที่มักเป็นประโยคสั้นๆ เป็นคติเล็กๆ น้อยๆ เป็นคำพูดคมคาย เป็นคำที่เป็นปัญหาชวนให้คิดหรือตลกขบขัน ไพเราะเพราะพริ้งน่าฟัง หรือชวนให้เพลิดเพลิน เป็นต้น

          คำผญาประเภทสุภาษิตและคำพังเพยอีสาน นับว่ามีอยู่มากมาย เพราะในท้องถิ่นหนึ่งๆมักมีสุภาษิต และคำพังเพยของตนเอง นับเป็นเรื่องที่น่าศึกษาเป็นอย่างมาก เพราะคำพูดดังกล่าว เป็นเครื่องแสดงให้เห็นความเป็นผู้มีความรู้ ความเฉลียวฉลาดของผู้พูด แสดงให้เห็นความเป็นผู้มีวัฒนธรรม ทั้งภาษาและสังคมด้านอื่นๆ ของคนไทยในภาคนี้ ซึ่งมีมาแต่โบราณกาล

          เนื่องจากคำผญาสุภาษิตและคำพังเพยอีสาน ส่วนมากใช้ภาษาถิ่น และบางทีก็ใช้ภาษาไทยโบราณ ซึ่งในปัจจุบันบางคำเลิกใช้กันแล้วก็มี จึงอาจทำให้บางท่านไม่ค่อยเข้าใจ หรือเข้าใจความหมายแตกต่างไปจากความหมายเดิมบ้าง ผู้เขียนจึงได้รวบรวมความหมายของคำผญาสุภาษิตและคำพังเพยบางคำขึ้น เพื่อให้ผู้สนใจจะได้เข้าใจและซาบซึ้งในคำกล่าวยิ่งขึ้น

          คำผญาสุภาษิตและคำพังเพย ซึ่งใช้พูดกันด้วยภาษาถิ่นอีสาน ที่ผู้เฒ่าผู้แก่ท่านกล่าวไว้มีมากมายดังกล่าว ที่ยกมาอธิบายนี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งเท่านั้น หากได้มีการศึกษาค้นคว้าและรวบรวมคำเหล่านี้ขึ้นไว้มากๆ ก็คงจะเป็นประโยชน์สำหรับอนุชนในยุคปัจจุบันและอนาคตได้ศึกษา ก็จะเป็นการดีไม่น้อยทีเดียว ดังจะขอยกตัวอย่างคำผญาประภทสุภาษิตและคำพังเพย พร้อมคำอธิบายความหมายมาให้ทราบดังต่อไปนี้ 

ความหมายของคำผญา ประเภทสุภาษิตหรือคติเตือนใจ เล่ม 1 (80 ข้อ)